Kolinesteraz karaciğerde üretilen bir enzimdir. Bir nörotransmitter olan asetilkolin’in açılımını sağlayarak, sinyallerin sinirlerden organlara ulaşmasını sağlar.
Enzimler insan organizmasında belli yapı taşlarının (molekül) biyokimyasal ve geçici olarak organizmada kullanılacak şekilde aktif olmasını veya dönüşmesini sağlarlar.
Proteinler yalnızca kendilerine uygun olan moleküllere tutunurlar ve kimyasal tepkime için gerekli olan enerjinin salınımına yol açarlar (katalisatör). İstenilen etki sağlandıktan sonra enzim ve molekül tekrar ayrılırlar.
Hepatositlerde (karaciğer hücreleri) üretilen kolinesteraz kana karışır ve kolin’in organik asitle birleştiği bileşimleri (ester bileşenleri) çözmek için belirli molekülleri arar.
Asetilkolinesteraz (gerçek kolinesteraz da denilir) asetilkolini kolin ve asetat’a ayırır.
Spesifik olmayan (yalancı kolinesterazlar) kanın yanı sıra, bağırsak mukozası ve pankreasta bulunurlar. Farklı kolinester’lerin açılımını sağlar ve asetilkolinin diğer organlarda reaksiyonunu engellerler.
Kolinesterazın sadece karaciğerde üretiliyor olması, karaciğerle ilgili problemlerin teşhisi açısından kolaylık sağlar. Kolinesterazın düşmesi demek, karaciğer aktivitesinin düşmüş olması anlamına geliyor.
Kolinesteraz kişiden kişiye fark gösterdiği için genel olarak bir değer sınırı oluşturulamıyor. Bununla birlikte yaş ve ısıya bağlı olarak cinsiyetlere göre de fark gösteriyor. Bu nedenle bir hastalığın kontrolünün sağlanması açısından ilk ölçüme kıyasla hareket edilir.
Tıp her ne kadar belli bir ölçekte fikir birliği içerisinde olsa da, insandan insana özel değerlendirme yapılması gerekir.
15 yaşına kadar çocuklarda 25 derecede 3.500 - 8.400 U/l normal kabul edilmektedir. 37 derecede ise enzim aktivitesi normal değeri 4.620 - 11.350 U/l olarak kabul edilmektedir.
Erkeklerde 25 derecede 3.500 - 8.500 U/l ve 37 derece de 4.620 - 11.500 U/l
Kadınlarda ölçü daha fazla çeşitleniyor, 16-39 yaş arası 25 derecede 2.800 - 7.400 U/l ve 37 derecede 3.930 - 10.300 U/l.
40 yaşından sonra ise 25 derecede 3.500 - 8.500 U/l ve 37 derecede 4.620 - 11.500 U/l. Doğum kontrol hapı kullanımında ve hamilelikte ise bu değerler düşüyor.
Karaciğer yağlanmasında (kilo, alkol vb.) değer yükseliyor. Nefrotik sendrom, diabet, koroner kalp hastalığı, hiperlipoproteinemi, lenf yolları ve lenf sıvısı sorunları, protein kaybına yol açan bağırsak hastalıkları (kron hastalığı gibi) ve genetik yatkınlıklar da söz konusu olabilir.
Değerin düşmesi, kronik karaciğer hastalıkları (hepatit, siroz) , karaciğer tümörü (özellikle aşırı kilo kaybına neden olduğu durumlarda), ağır zehirlenmeler (örneğin böcek ilacı, paracetamol doz aşımı vb.), ilaçlar (beta blokür, doğum kontrol hapı), ağır enfeksiyonlar, kan zehirlenmesi (sepsis), yetersiz beslenme gibi nedenlerle oluşur.
Hastalık kontrolünün yanı sıra enzim aktivitesi ameliyat öncesinde de önem taşır. Narkoz için kas gevşetici verilir ve bunlar karaciğer tarafından çözünürler, bu ilaçların verilmesiyle birlikte kendi başına nefes alıp vermek baskılanır ve ameliyat bitinceye kadar hasta makinelerle solunuma bağlanır. Narkoz dozajının tam olarak ayarlanabilmesi için hepatositlerin aktivitesini gösteren kolinesteraz aktivitesi önemlidir. Bu hesaplama hastanın ameliyattan sonra mümkün olduğu kadar çabuk bir şekilde kendiliğinden nefes alıp vermesini sağlamak için gereklidir.
Doğuştan kolinesteraz eksikliği olan hastaların narkoz almaları bu nedenle özel bir risk taşır, çünkü hem narkoz, hem diğer ilaçların çözünmesi fonksiyonu yavaş olan bir karaciğer tarafından yavaş bir şekilde çözünecektir. Hesap edilen zamanın ötesinde bir solunum felcini minimum düzeye indirmek ve daha önceki zamanlarda narkozun (kas gevşeticiler özellikle de sukinil tip) yol açtığı sorunlardan dolayı günümüzde artık ameliyat öncesinde bu değerler ölçülmektedir.
Comentários