Kaslarda ve beyinde enerji kazanımı için ihtiyaç duyulan bir enzimdir.
Enzim, fosfokreatin’den bir N-fosforil grubunu Adenosin-difosfat (ADP) üzerine aktardığı için ona kreatin-fosfokinaz’da (CPK) deniliyor.
ADP’nin bu enzim vasıtasıyla fosforize edilmesiyle ATP (adenosin trifosfat) oluşuyor, ATP ise bütün organizmanın enerji kaynağıdır.
Yapısal olarak birbirinden ayrılan fakat fonksiyonu aynı kalan dört farklı izoenzim vardır.
Kalp kreatinkinaz’ı CK-MB
İskelet kasları kreatinkinaz’ı CK-MM
Beyin kreatinkinaz’ı CK-BB
Hücrelerde, mitokondrilerde bulunan kreatinkinaz CK-MiMi
Kanda hem toplam kreatinkinaz ölçülür hem CK-MB ölçülür.
Her iki değerde yanıltıcı olabilir. Bu nedenle artık kalp krizi teşhisi için TROPONİNde kullanılıyor.
Bir CK-MB yükselmesi, kalp krizine işaret eder, değerin yüksekliği kalbin hasar oranı ile paraleldir. CK-MB değeri kanda ki toplam CK’nın %6’sını oluşturuyorsa bu bir kalp krizi demektir.
Troponin kullanılmayan dönemlerde CK’nın %10 oranında yükselişi, EKG ve diğer belirtilerle birlikte değerlendirilerek karar veriliyordu.
CK değeri kalp krizinden birkaç saat sonra yükselmeye başladığı için, belli aralıklarla ölçülmesi gerekir, yalnızca hastalığın teşhisi için değil devamının kontrolü içinde önemli bir değerdir. Kesin teşhis içinse mutlaka diğer değerlerde ölçülmesi gerekir.
Toplam CK değeri başka sebeplerle de yükselebilir. Örneğin iskelet kas sistemi ile ilgili hastalıklar: post polio sendromu, kas distrofisi, miyozit gibi hastalıklarda 25.000 U/l olabiliyor. Kalp krizinde 7500 U/l olabiliyor.
Normal değerler 200 U/l civarında bulunup, erkekler’de bir miktar daha fazla olabilir.
Aşırı yüksek değerler ağır spor yapanlarda bulunuyor, bu durumlarda 20.000 - 45.000’lere varan yükselmelere sıklıkla rastlanır ve genellikle spordan 2-3 gün sonra belirir. Büyük kasları derin hareket ettiren basit sporlarda dahi değerler 1000 U/l’lere ulaşabilir.
Kaslardan enjekte edilen bir iğneden dolayı bir takım kas hücreleri ölür ve bu da değerde yükselmeye neden olur. Ameliyatlar ve yaralanmalar için de aynı şey geçerlidir. Fibrat ve statin’ler gibi bazı ilaçlarda CK yükselmesine neden olurlar çünkü kas hastalıkları bu ilaçların tanınan yan tesirlerindendir.
Comments